FORMY CIĄGŁE W PRESENT PERFECT

A oto przykłady sytuacji, gdzie możemy się „spodziewać” zastosowania formy present perfect continuous:

a) CZYNNOŚĆ NIEDOKOŃCZONA – kontrast pomiędzy „niedokończeniem” czynności w present perfect continuous i „dokończeniem” w present perfect simple możemy zauważyć porównując znaczenia:

How have you been spending the money? (Opisowo: Pienią­dze nie są jeszcze do końca wydane.)

How have you spent the money? (Opisowo: Pieniądze zostały już wydane i pytanie dotyczy efektów tej „rozrzutności” – na przykład mówca ma na myśli Co masz kupione za te pieniądze?)

They have been repairing the road. („… i ciągle tę drogę naprawiają”.)

They have repaired the road. („…i droga jest już naprawiona, a ich praca skończona”.)

Porównajmy także trzy formy czasowe:

I have been persuading him to come along. („…ale on się jeszcze nie zgodził”.)

I have persuaded him to come along. („…i on dał się już przekonać”.)

I am persuading him to come along. („…i jestem właśnie w trakcie robienia tego”.)

A zatem, wiemy już dlaczego poprawna jest konstrukcja They have been repairing the road for years. a dlaczego za niegramatyczną raczej uznamy *They have repaired the road for ten years.

Pytanie What have you been doing today? rozumiemy jako chęć dowiedzenia się w jakie czynności jesteś zaangażowany dzisiaj? Natomiast What have you done today? dotyczy tego, co już dzisiaj dokonałeś, czyli „skończyłeś”. No i warto pamiętać o pewnym niuansie tego typu zastosowań. Chodzi mianowicie o czynności „przerwane”, które w normalnym trybie zostałyby zakończone. Na przykład do niespodziewanego gościa można powiedzieć:

I have been having a sleep.

b) CZYNNOŚCI ZAMIERZONE – forma ciągła jest tutaj typowa z czasownikami odnoszącymi się do „ruchu”:

He’s been going to Paris for years. („…ale nigdy tam nie pojechał”.)

I’ve been coming to you for a long time. (Realizacja za­mie­rzenia „rozciągnięta” na teraźniejszość.)

Podobnie:

John lands in Chicago tonight. He has always been coming. This time he has come!

c) PODKREŚLENIE TRWANIA CZYNNOŚCI – zamiast jej efektu – jest często odbierane jako „grzeczny” sposób mówienia o czymś, co de facto zostało już skończone. Na przykład, typowe jest stwierdzenie radia BBC podawane już PO zakończeniu „Wiadomości”:

You’ve been listening to the news in a World Service of the BBC.

Także, lekarz może „pocieszyć” swojego obłożnie chorego pacjenta:

You have been working too hard, you need rest.

(You have worked too hard., zabrzmiałoby co najmniej niegrzecznie – w sensie …a teraz musisz ponieść tego konsekwencje.)

d) TYMCZASOWOŚĆ – wypowiedź The Browns have been living in London since their marriage. zostanie prawdopodobnie zrozumiana, że nie są oni jeszcze zbyt długo małżeństwem, w przeciwieństwie do The Browns have lived in London since their marriage. Podobnie:

It’s been snowing again.

How have you been getting on? (Opisowo: Jak wyglądają ostatnio twoje postępy?)

Ale możemy trafić na konstrukcję typu: That great Queen has been lying here for thousands of years. gdzie „tymczasowość” absolutnie nie idzie w parze z określeniem czasu „thousands of years”. W takich przypadkach chodzi o „mocne” podkreślenie, że coś trwa nieprzerwanie.

e) LIVE, LIE, SIT, STAND, WAIT – czasowniki tego typu przez same swoje znaczenie wyrażają długi i nieprzerwany okres trwania zdarzenia. A zatem nie „odczuwa” się tu różnicy wynikającej z aspektu, szczególnie gdy wypowiedziom towarzyszą „długotrwałe” okoliczniki czasu. Nie ma więc praktycznie ŻADNEJ różnicy w znaczeniu takich konstrukcji jak:

We have been living in Europe for the last ten years.

We have lived in Europe for the last ten years.

Warto jednak pamiętać, że I’ve been sitting here all afternoon. jest bardziej prawdopodobne, niż: I’ve sat here all afternoon.

f) OSTATNIO POWTARZAJĄCE SIĘ ZDARZENIA – kolejnym niuansem użycia formy present perfect continuous jest opisywanie tymczasowych nawyków, działań, przyzwyczajeń, etc. Porównajmy:

The milkman has been leaving too much milk. (… i robi to ostatnio regularnie.)

The milkman has left too much milk. (… jednorazowo.)

You have been asking this question for weeks. (… i robisz to regularnie przez ten czas.)

You have asked this question many times. (…sporadycznie.)

Podobną zasadę, ale przy zaznaczeniu „przerywania” pewnych nawyków znajdziemy w konstrukcjach typu:

I’ve been writing my book off and on for years and I haven’t finished it yet. (…przy różnych okazjach…)

He’s been living in Florida off and on for some years but not recently to be sure.

g) EFEKTY UBOCZNE – forma present perfect continuous może być także użyta do opisywania skutków towarzyszących, ale nie następujących PO zakończeniu czynności. Na przykład, kiedy wchodząc do jakiegoś pomieszczenia wyczujemy dym papierosowy, powiemy: Someone has been smoking here., a nie *Someone has smoked here. Jeśli witamy gości w pobrudzonym ubraniu, możemy się usprawiedliwić: We have been building a new garage on to the house. Natomiast We have built a new garage. będzie skierowaniem uwagi gości na właśnie nowo wybudowany garaż. A zatem, można powiedzieć:

It has been snowing a lot.

Ale niepoprawną wypowiedzią byłoby: *It has been snowing ten inches., ponieważ podany skutek (dziesięć cali) przeczy nie zakończonemu jeszcze opadowi śniegu. (Właściwą konstrukcją będzie tutaj: It has snowed ten inches.)

Ponieważ „efekty uboczne” są zwykle trudne do przewidzenia, często ich wyrażaniu towarzyszą emocje, których podkreśleniem staje się właśnie użycie present perfect continuous – czasami nawet tam, gdzie forma ta w innych okolicznościach zostałaby zastąpiona inną:

Be careful! John has been painting the door!

(Ostrzeżenie)

I’ve been writing a very difficult letter; thank goodness it’s finished!

(Ulga)

I’ve been telling Mary hundreds of times to leave the baby alone but she won’t listen.

(Zniecierpliwienie)