CZAS PRZESZŁY I MOWA ZALEŻNA

UNIWERSALNOŚĆ FORMY PRZESZŁEJ PROSTEJ

Formy czasu przeszłego zachowują swój określony charakter znaczeniowy także wtedy, gdy towarzyszą im nieokreślone okoliczniki czasu albowiem forma past tense – jest zawsze przywiązana do przeszłości. Określa ona wtedy przeszłe zwyczaje i sporadyczne lub powtarzające się zdarzenia:

I lived in Chicago until I was 14.

He worked in a bank all his life. (Podmiot tej wypowiedzi, albo już nie żyje, albo przeszedł na emeryturę.)

In ancient times the Olympic Games were held in Olympia.

Zwróćmy uwagę także na wyrażenie „ciągłości” równoczesnej ze zdarzeniami nawykowymi, sporadycznymi, a nawet przypadkowymi:

Often, when I passed she was sitting on the doorstep watching the world go by. (Często, kiedy przechodziłem, ona siedziała na progu patrząc na świat.)

Every morning when John was having breakfast, his wife asked him for money. (Każdego ranka, kiedy Jan jadł śniadanie, jego żona prosiła go o pieniądze.)

Whenever I visited him, he was usually mowing his lawn. (Kiedy bym go nie odwiedził, zwykle kosił trawnik.)

WYRAŻANIE STANÓW EMOCJONALNYCH

Poznaliśmy już konstrukcje z użyciem present continuous wyrażające stany EMOCJONALNE. Takie same zastosowanie może mieć past continuous często z okolicznikiem ALWAYS lub jego synonimami:

My brother was always losing his key. (Mój brat zawsze gubił swój klucz.)

I was continually forgetting people’s names. (Ciągle zapominałem nazwiska innych ludzi.)

Percy was resembling his father more and more. (Percy przypominał coraz bardziej swojego ojca.)

A z ALWAYS, NEVER i EVER, formy przyszłe i perfektywne mogą się stać (w języku codziennym) wariantami jednego przekazu:

I always knew you were my friend.

I’ve always known you to be my friend.

Did you ever see such a mess?

Have you ever seen such a mess?

USED TO JAKO OKREŚLENIE PRZESZŁEGO “NAWYKU”

Typowym określeniem przeszłego „nawyku” lub czynności powtarzającej się, jest USED TO. Porównajmy:

Bill used to talk dirty. (Bill brzydko się wyrażał – czyli „miał nawyk (zwyczaj) brzydkiego wyrażania się”.)

Bill talked dirty. (Bill brzydko się wyraził – „jednorazowo”; ale nie możemy powiedzieć: *Bill used to be talking dirty.)

USED TO może także występować z okolicznikami, które sygnalizują powtarzanie się zdarzeń. Dlatego możemy powiedzieć: The stairs used to creak in the summer time. (Schody skrzypiały latem.), ale nie:

*The stairs used to creak last Thursday.

Przy okazji: USED TO nie powinno być mylone z BE USED TO, który to zwrot oznacza „przyzwyczajenie do czegoś” i nie ma takich ograniczeń czasowych:

When I was young I was used to walking long distances. (Kiedy byłem młody, byłem przyzwyczajony to przechodzenia dużych odległości.)

I’ve lived in London for ten years so I’m used to the traffic. (Mieszkając 10 lat w Londynie, a zatem jestem przyzwyczajony do ruchu ulicznego.)

Także wyrażenia z WOULD odnoszące się do przeszłości mają bardzo podobne znaczenie do USED TO, ale występują z czasownikami dynamicznymi:

The children would play for hours on the beach. (Dzieci godzinami bawiły się na plaży. Opisowo: „Dzieci zwykły regularnie, przez długi okres czasu, bawić się godzinami na plaży”.)

Susan would imitate her music teacher. (Susan zwykła naśladować swojego nauczyciela muzyki.)

Również i tutaj można dodać okoliczniki czasu sygnalizujące powtarzanie się: Susan would imitate her music teacher after her lessons. Co więcej, możliwa jest także forma ciągła, która jeszcze bardziej podkreśli regularność danego zdarzenia:

Susan would be imitating her music teacher after her lessons.

Na pewno jednak nie można powiedzieć:

*Susan would imitate (be imitating) her music teacher yesterday.

NASTĘPSTWO CZASÓW

Następstwo czasów (sequence of tenses, nazywane także backshift) pojawia się w zdaniach podrzędnych i jest typowe dla mowy zależnej (reported, lub indirect speech). W takich konstrukcjach, przeszłość wyrażona w zdaniu głównym „narzuca” formę przeszłą w zdaniu podrzędnym, tak jak w:

Queen Isabella said that the earth was flat. (= indirect – pośrednio)

Queen Isabella said „The earth is flat”. (= direct – cytat bezpośredni: „Królowa Izabela powiedziała ‘Ziemia jest płaska’”.)

Trzeba jednak pamiętać, że zasada następstwa czasów może zostać zignorowana w wypowiedziach, które mają ważne znaczenie dla teraźniejszości – w takich konstrukcjach „przeszłość” zdania głównego może zostać przerwana w zdaniu podrzędnym:

Columbus said that the earth IS round. (Kolumb powiedział, że ziemia JEST okrągła.)

She told me the other day that she IS only 28. (Powiedziała mi niedawno, że MA 28 lat.)

He was not able to translate it because he DOESN’T know English. (Nie był w stanie tego przetłumaczyć, ponieważ nie ZNA angielskiego.)

Albert was saying that the coal prices ARE going up. (Albert mówił, że ceny węgla IDĄ w górę.)

(A w: Mary said that she was sick., brakuje jakby potwierdzenia informacji, że „Mary jest chora także i teraz”, które znalazłoby się dodatkowo w wypowiedzi: Mary said that she is sick.)

Backshift jest szczególnie często używane po KNEW i THOUGHT:

I knew it was you. (Na przykład, przy otwieraniu komuś drzwi.)

Oh, Mr. Jones, I didn’t know you were here.

I pamiętajmy, że nie moglibyśmy tutaj powiedzieć: *it is you lub *you are here, ponieważ celem tych wypowiedzi jest po prostu, stwierdzenie wcześniej nie znanych faktów. Podobnie:

So you’re Irish! I thought you were! (A więc jesteś Irlandczykiem! Tak myślałem!)

Warto również odnotować, że past continuous odnoszący się do określonego przeszłego momentu, zawsze podlega regule mowy zależnej. A zatem: She told me that Ellen was writing a letter. nie ma alternatywy w postaci: *…is writing a letter.

Jasny podział pomiędzy przeszłością i teraźniejszością bywa także wykorzystywany do wyrażania teraźniejszych odczuć i myśli w sposób bardziej uprzejmy czy też „grzeczny”. Dzieje się tak szczególnie przy statycznych czasownikach typu HOPE, THINK, WONDER, etc. Porównajmy „obcesowy” present simple z brzmiącymi o wiele bardziej uprzejmie formami past:

I just want to ask you if you could lend me a pen.

I just wanted…

I wonder if you could help us.

I wondered…

(Jednak, kiedy, na przykład zapraszamy kogoś na obiad, wywieranie nacisku przy pomocy form teraźniejszych może stać się objawem dobrego wychowania: I hope, you’ll come and have dinner with us. (Mam nadzieję, że przyjdziesz i zjesz z nami obiad.)

Zastosowanie formy przeszłej ciągłej nadaje konstrukcjom używanym w sytuacjach teraźniejszych jeszcze więcej „miłego” brzmienia:

What were you wanting?

I was wondering if you’d give us some advice.

I was hoping you would look after the children for us.

A zatem, jeśli na pytanie: Did you hear about that terrible car accident? odpowiemy:

Yes, I was reading about it in the newspaper.

to będzie to jakby zaproszenie do dalszej dyskusji na temat tego „wypadku”; natomiast:

Yes, I read about it in the newspaper.

sugeruje, że uważamy ten temat za zamknięty i dajemy do zrozumienia, że nie mamy ochoty więcej o tym rozmawiać.

SixPack English

Jeśli chcesz opanować czasy i wynieść swój angielski na wyższy poziom, to zapraszamy do zapoznania się z ofertą naszych kursów SixPack English. To autorska metoda nauki języka angielskiego przeznaczona do samodzielnej nauki. Nasze kursy to lekcje wideo i audio, zeszyt ćwiczeń jest dodatkiem, który pomoże uporządkować Ci zdobytą wiedzę. Z kursami SixPack English w 3 miesiące przełamiesz bariery językowe i zaczniesz porozumiewać się bez stresu!