Zdania warunkowe: GDYBANIE SOLĄ ŻYCIA LUDZI MYŚLĄCYCH

W podziale tradycyjnym, przy którym jeszcze zostajemy, trochę na siłę upycha się w tak zwanych „podkategoriach” zdania warunkowe, które jak gdyby nie do końca odpowiadają wspomnianym trzem typom. Paradoksalnie – często tworzone są w tym celu reguły dla „podtypów”, których nagle mnoży się tak dużo, że w pewnej chwili uczeń czy student, ma wszystkiego dość. No bo jak sklasyfikować zdania warunkowe takie jak:

I shan’t be happy if he won’t come.

If you ask him, he would come.

If you have seen him today, he will have told you the news.

Nie będę szczęśliwy, jeśli nie przyjdzie.

Jeśli go poprosisz, przyjdzie.

Jeśli widziałeś się z nim dzisiaj, na pewno przekazał ci nowiny.

JAK WYGLĄDAJĄ ZDANIA W SZKOLE?

Powtórzymy sobie jednak obowiązujące w szkole tradycyjne reguły budowania zdań warunkowych, a dopiero potem spróbujemy podać sposób na ich lepsze zrozumienie i… „bezbolesne” używanie. W szkole nie uczą na początku, że zdanie: IF YOU CAN DO IT, I CAN DO IT – jest absolutnie poprawne i często używane, ale niestety nie da się tak od razu zakwalifikować do żadnego – tak zwanego „typu”…

ZDANIA WARUNKOWE – PODZIAŁ TRADYCYJNY

W języku angielskim tradycyjnie wyróżnia się trzy typy zdań warunkowych różniących się stosunkiem mówiącego do opisywanych faktów. W tym celu używane są różne formy gramatyczne. I tak:

Typ 1: Mówca chce przekazać, że coś się zdarzy, jeśli zostanie spełniony jakiś warunek. Przy tym, szanse na realizację tego warunku odnoszącego się do przyszłości są najczęściej dość duże. Na przykład:

She will come, if you ask her.

Ona przyjdzie, jeśli ją poprosisz.

Widzimy, że w języku polskim, tłumacząc to zdanie, dwa razy użyliśmy form czasu przyszłego – przyjdzie, poprosisz. Natomiast w języku angielskim wystarczyło odnieść się do przyszłości tylko raz will come, w głównej części zdania, a i tak automatycznie cała wypowiedź będzie dotyczyła przyszłości – „Zadzwoń do niej – dzisiaj, jutro, za tydzień, i ona wtedy przyjdzie”. Warto pamiętać, że will (lub shall) pozostanie w głównej części zdania, nawet jeśli zmienimy kolejność na:

If you ask her, she will come.

WIĘCEJ PRZYKŁADÓW W “TYPIE 2”

Inne przykłady zdań warunkowych Typu 1, w różnych konfiguracjach:

If it rains, I shall get wet. / …I’ll get wet.

You will have an accident, if you aren’t careful.

If they stay, I’ll leave!

He’ll help you, if you pay him.

If it rains, I shall get wet. / …I’ll get wet.

What will you do, if she doesn’t want to come?

If he doesn’t do it, she won’t pay him.

Będziesz miał wypadek, jeśli nie będziesz ostrożny.

Jeśli (oni) zostaną,(to ja) odejdę!

On ci pomoże, jeśli mu zapłacisz.

Jeśli będzie padać, zmoknę.

Co zrobisz, jeśli ona nie będzie chciała przyjść?

Jeśli on tego nie zrobi, ona mu nie zapłaci.

NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANA FORMA ZDANIA WARUNKOWEGO TO:

Typ 2: Mówca także chce przekazać, że coś się może wydarzyć, jeśli zostanie spełniony jakiś warunek, ale szanse na realizację tego warunku są o wiele mniejsze, niż w „Typie 1”. Pewnie dlatego, przez to „mniejsze prawdopodobieństwo”, tego typu zdania warunkowe są często używane przez marzycieli śniących na jawie:

If I had a lot of money, I would buy a beautiful house.

Gdybym miał dużo pieniędzy, kupiłbym piękny dom.

W tego typu konstrukcjach w zdaniu podrzędnym z if używana jest forma czasownika podobna do formy czasu przeszłego – w tym przypadku had, a w zdaniu głównym would (lub should) wraz z bezokolicznikiem – w tym przypadku „would buy”.

Oczywiście, nie zawsze musi to być wypowiedź aż tak „marzycielska”. Po prostu – drugi typ wyraża mniejsze prawdopodobieństwo realizacji warunku – ale ocena szans na realizację tego warunku najczęściej wychodzi z punktu widzenia mówcy. A oto kilka innych przykładów:

If I met her tonight, I would dance with her all night.

The economy would improve, if people worked harder.

He would be stupid, if he didn’t come.

If it rained, we would stay inside.

Gdybym ją dziś spotkał, przetańczyłbym z nią całą noc.

Gospodarka poprawiłaby się, gdyby ludzie ciężej pracowali.

Byłby głupi, gdyby nie przyszedł.

Gdyby padało, zostalibyśmy w środku.

CO SIĘ MOŻE DZIAĆ Z FORMĄ CZASOWNIKA „BE”?

Warto przy tym pamiętać, że w zdaniu podrzędnym z if, czasownik be przybiera w języku formalnym postać were, niezależnie od osoby. A zatem:

If I were you, I would be very happy.

If he were there, they wouldn’t complain.

She would help, if she were better paid.

If I were rich, I wouldn’t have to sell milk.

Na twoim miejscu byłbym bardzo szczęśliwy.

Gdyby tam był, nie narzekaliby.

Pomagałaby, gdyby była lepiej opłacana.

Gdybym był bogatym, nie musiałabym sprzedawać mleka.

Jednak w języku, mniej oficjalnym, mówionym, coraz częściej usłyszymy formy typu: If I was you… Ale do problemu were, czyli formy „trybu łączącego” subjunctive, jeszcze powrócimy.

CO BYŁO A NIE JEST – JUŻ NIE WRÓCI.

Typ 3: Tym razem mówca chce przekazać informacje o warunku, który już nie może zostać spełniony, ponieważ jego realizacja musiałaby nastąpić w przeszłości, a… po prostu nigdy nie nastąpiła. Tym razem mamy więc okazję pożalić się, lub pożałować straconych szans, tak jak na przykład w wypowiedzi:

Gdybym złapał poranny pociag, to byłbym na czas… (ale niestety zaspałem i się spóźniłem.)

If I had caught the morning train, I would have been on time…

A zatem w „Typie 3” możemy sobie tylko wyobrazic, „co by było, gdyby…” i do tego celu używamy znowu innych środków gramatycznych. A mianowicie, w zdaniu podrzędnym z IF (subrdinate if-clause) obowiązuje forma past perfect – had caught, a w zdaniu głównym future-perfect-in-the-past – would have been. Także i tutaj oczywiście kolejność zdania głównego i podrzędnego może być odwrócona:

I would have been on time, if I had caught the morning train.

Inne przykłady:

He would have come to our meeting, if she had called him before.

Przyszedłby na nasze spotkanie, gdyby zadzwoniła do niego wcześniej.

If you had waited, we would have seen you. But you didn’t!

Gdybyś poczekał, zobaczylibyśmy cię. Ale tego nie zrobiłeś!

If they had won, I wouldn’t have had the money.

Gdyby wygrali, nie miałbym pieniędzy.

Podsumowanie podziału tradycyjnego:

Typ 1 (future possible):

zdanie główne (main clause): FUTURE

zdanie podrzędne if (if-clause): PRESENT

(Duża szansa na realizację stawianego warunku)

Typ 2 (present unreal):

zdanie główne (main clause): FUTURE-IN-THE-PAST (would)

zdanie podrzędne if (if-clause): PAST

(Mniejsza szansa na realizację stawianego warunku; rozmarzone „gdybanie”)

Typ 3 (past unreal):

zdanie główne (main clause): FUTURE-PERFECT-IN-THE-PAST (would have)

zdanie podrzędne if (if-clause): PAST PERFECT

(Nierealna szansa na realizację warunku, ponieważ jest już na to za późno.)

SixPack English

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o czasownikach modalnych i wynieść swój angielski na wyższy poziom, to zapraszamy do zapoznania się z ofertą naszych kursów SixPack English. To autorska metoda nauki języka angielskiego przeznaczona do samodzielnej nauki. Nasze kursy to lekcje wideo i audio, zeszyt ćwiczeń jest dodatkiem, który pomoże uporządkować Ci zdobytą wiedzę. Z kursami SixPack English w 3 miesiące przełamiesz bariery językowe i zaczniesz porozumiewać się bez stresu!