RODZAJNIK “ZEROWY”

UŻYCIE RODZAJNIKA ZEROWEGO W ANGIELSKIM

Powiedzenie, że “brak rodzajnika, też jest rodzajnikiem” spróbujemy zastąpić pojęciem “rodzajnika zerowego”, który “widać” najwyraźniej przy połączeniach z rzeczownikami policzalnymi w liczbie mnogiej. Wtedy, znowu pojawiają się “superjednostki”, które zawierają nieokreśloną liczbę pojedynczych obiektów, lub prościej mówiąc więcej niż jeden obiekt. A zatem w liczbie pojedynczej mówiliśmy John is a scientist, a w liczbie mnogiej powiemy:

John and Mary are scientists (Jan i Maria są naukowcami).

A także:

I don’t like apples (Nie lubię jabłek).

Tigers can be dangerous (Tygrysy mogą być niebezpieczne).

Prices are always rising (Ceny ciągle rosną).

Stars shine by night (Gwiazdy świecą nocą)

W zdaniach tych nie odnosiliśmy się do całej kategorii (all of them), a tylko do pewnej nieokreślonej liczby reprezentantów tej kategorii (more than one). Porównajmy to zastosowanie w kontraście z innymi wypowiedziami:

Nora has been studying medieval mystery plays (Nora bada misteria średniowieczne – bez rodzajnika, a zatem mowa tylko o pewnej ich liczbie).

Nora has been studying a medieval mystery play (tylko jedno misterium średniowieczne).

Nora has been studying the medieval mystery play (…wszystkie misteria średniowieczne jako gatunek literacki).

Oraz inny kontrast:

Bull terriers make excellent watchdogs.

A bull terrier makes an excellent watchdog.

The bull terrier makes an excellent watchdog.

Kiedy przestaniemy mówić o rodzaju w sensie more than one i przejdziemy do specyficznych osób lub obiektów, nadal nie będziemy używać rodzajnika, ale wtedy potrzebne będą nam słowa takie jak SOME, ANY, SEVERAL, A FEW, etc., tak jak w:

There are a few boys over there.

Ciągle jednak pamiętać trzeba o kontekście danej wypowiedzi. Można powiedzieć:

Some horses eat oats over there there (Kilka koni je tam owies),

ale niedopuszczalna jest konstrukcja:

*Horses eat oats over there,

ponieważ horses odnosi się do całej kategorii i stoi to w sprzeczności z konkretnym określeniem miejsca over there. Podobnie, można powiedzieć:

I’ve bought some melons, ale trudno uznać za poprawną konstrukcję: *I’ve bought melons, chyba że chcemy wyrazić kontrast typu: I’ve bought melons but not grapes (Kupiłem melony, ale nie kupiłem winogron), lub podać ich ilość: I’ve bought two melons. Nie ma natomiast praktycznie żadnej różnicy w znaczeniu następujących par wypowiedzi:

Tea or coffee?

Some tea or some coffee?

We’ve just received news from Mexico.

We’ve just received some news from Mexico.

Would you like some cheese?

Would you like cheese?

Porównajmy także:

I’ve bought you some flowers (= kwiaty, które mam w ręce)

I’ve bought you flowers (= kwiaty w ogóle)

CO OKREŚLA RODZAJNIK “ZERO” W ANGIELSKIM

Rodzajnik “zerowy” może również określać rzeczowniki niepoliczalne, wtedy, gdy oznaczają one nielimitowaną masę. Tak jak na przykład WATER w:

We can’t live without water (Nie możemy żyć bez wody).

lub abstrakcyjne pojęcie, takie jak BEAUTY (uroda) w: She had beauty in her youth (Opisowo: W młodości była ładna). A także:

God is spirit.

Necessity is the mother of invention.

Hunger and violence will continue.

W wypowiedzi: Freedom is happiness obydwa rzeczowniki wyrażają bardzo abstrakcyjne pojęcia i można je porównać do przymiotników w: To be free is to be happy (Być wolnym oznacza być szczęśliwym), lub: To be happy is to be free (Być szczęśliwym oznacza być wolnym). W konstrukcjach:

Wine which had to be drunk at once was…

I must attend to work that has accumulated…

zarówno wine jak i work, przed którymi stoi rodzajnik “zerowy”, pomimo ograniczającego kontekstu, nadal traktujemy w sensie ogólnym. Również:

Those letters are proof that the cure for depression does not lie in pills.

Love that desires to limit its own exercise is not love.

Także i przy rzeczownikach niepoliczalnych – tak jak to było w przypadku rzeczowników policzalnych – możemy przestać mówić o kategorii i przejść do specyficznych obiektów. Porównajmy:

Water is an article of trade in Venice (Woda jest w Wenecji artykułem handlowym).

The water is bad in Venice (Woda jest niedobra w Wenecji).

W pierwszej wypowiedzi mówimy w ogóle o wodzie, w drugiej o konkretnej wodzie w Wenecji. Podobnie:

Oil floats on water (Olej pływa na wodzie).

The oil is floating on the water (W tej chwili olej pływa na wodzie – i na przykład: ja to teraz widzę).

Porównajmy także:

Beauty is to be admired (Piękno należy podziwiać).

Everyone must admire the beauty of a mother’s love (Każdy musi podziwiać piękno matczynej miłości).

Rain comes from clouds (Deszcz pochodzi z chmur).

The rain fell and the wind blew so we had to stay indoors (Spadł deszcz i wiał wiatr, więc musieliśmy zostać w środku).

We cannot live without air.

We can see birds up in the air.

Cattle is fond of grass.

I like to lie in the grass.

Oraz występowanie pojęcia WEATHER w kilku różnych kontekstach stanowiących o użyciu rodzajnika:

We don’t like to walk in hot weather.

The weather in this country is generally fine.

What’s the weather like today?

We are having fine weather.

What cold weather we are having!

A spell of cold weather set in.

RODZAJNIK "ZERO" - JAK ZMIENIĆ RZECZOWNIK NIEPOLICZALNY NA POLICZALNY?

Niezmienną regułą jest to, że rzeczowniki niepoliczalne występujące w wyrażeniach przyimkowych wraz z WITH, WITHOUT, i IN – przyjmują rodzajnik “zerowy”, co w praktyce wygląda tak, jak w następujących przykładach:

He began to speak with sudden heat…, and asked with intense interest (Zaczął mówić z gwałtownym zapałem…, i pytał z dużym zainteresowaniem).

He moved slowly with deliberation (Posuwał się powoli, z umiarkowaniem).

She turned round in annoyance and then walked away (Odwróciła się poddenerwowana i odeszła).

She kissed him with warm affection (Pocałowała go z ciepłą życzliwością).

She looked at the boy with great curiosity. (Popatrzyła na chłopca z dużą ciekawością). Jednak, kiedy będziemy chcieli powiedzieć Popatrzyła na niego z największą ciekawością użyjemy – ze względu na najwyższy stopień przymiotnika – rodzajnika THE: She looked at the boy with the greatest curiosity.

Podobnie, pojawi się rodzajnik, w przypadku ograniczenia zasięgu znaczenia danego rzeczownika. Porównajmy:

She played the oboe with sensitivity (Grała na oboju z wrażliwością).

She played the oboe with a sensitivity with delighted her critics (Grała na oboju z wrażliwością, która oczarowała jej krytyków). Ale nie: *She played the oboe with a sensitivity.

Tendencja do nie używania rodzajników (czyli – w teorii stosowania – rodzajnika “zerowego”), w wyrażeniach przyimkowych z rzeczownikami niepoliczalnymi, jest tak silna, że czasami nawet spotyka się wypowiedzi budowane na tej samej zasadzie, ale już z rzeczownikami policzalnymi:

We had trouble without end. (Opisowo: Mieliśmy kłopoty “bez końca”).

The bum came up to him with outstretched hand (Żebrak podszedł do niego z wyciągniętą ręką).

He refused to help without apparent reason (Odmówił pomocy bez widocznego powodu).

Także:

The demonstration passed off without incident.

He spoke without effect and she listened without remark.

She was received in amiable fashion.

Bardzo specjalnym rzeczownikiem niepoliczalnym jest MONEY. Dawniej za środek płatniczy służyło złoto i srebro, które dopiero później zostały przekute w monety, lub zamienione na papierowe banknoty. Ale pieniądze nadal w języku angielskim zostały w kategorii rzeczowników niepoliczalnych, i dlatego słowo MONEY często nie potrzebuje żadnego rodzajnika:

Money doesn’t always bring happiness (Pieniądze zawsze szczęścia nie dają).

He doesn’t actually carry much money on him (W zasadzie, on nie nosi przy sobie dużo pieniędzy).

He paid good money for it (Zapłacił za to dobrą cenę).

He made his money buying and selling land. (Zrobił pieniądze na kupnie i sprzedaży ziemi).

Warto przy tym pamiętać, że change w znaczeniu reszta lub drobne również podlega powyższym zasadom:

Can you give me change for one dollar note?

How much have you got in change?

The cashier gave him his change.

Porównajmy:

I want no small change (Nie chcę drobnych pieniędzy).

I want only a small change (Chcę tylko małej zmiany).

RZECZOWNIKI NIEPOLICZALNE W WYRAŻENIACH PRZYIMKOWYCH WRAZ Z WITH, WITHOUT ORAZ IN