PRZEDIMKI – IMIĘ WŁASNE

Właściwe zrozumienie pojęcia IMIĘ WŁASNE jest kluczem do poprawnego używania rodzajników w języku angielskim. Jak zatem pogodzić się z faktem, że imię, na przykład “znany” już nam John może nosić wiele osób? Odpowiedź jest prosta. Jeśli ktoś mówi “John”, lub używa jakiegoś innego imienia własnego, to spodziewa się, że jego rozmówca po prostu zna tę osobę. Porównajmy dwie wypowiedzi sekretarki informującej swojego szefa, że:

A Mr. Smith called while you were out. Dzwonił jakiś pan Smith,kiedy ciebie nie było (ani szef, ani sekretarka nie znają pana Smitha).

Mr. Smith called while you were out. Dzwonił pan Smith, kiedy ciebie nie było (zarówno szef i sekretarka wiedzą o kogo chodzi).

Innymi słowy “a Mr. Smith” przestaje być imieniem własnym, a tylko mówi o jednej osobie z grupy mężczyzn nazywających się “Smith“, z których każdy mógł dzwonić do biura. Sekretarka mogłaby równie dobrze powiedzieć: A man colled while you were out.

Podobnie:

I remember four John Smiths at school Pamiętam czterech Johnów Smithów w szkole.

There are several Cambridges in the world Na świecie jest kilkanaście miejscowości (o nazwie) Cambridge.

Jeśli natomiast mówimy dalej o “jakiejś” osobie, to dla jej określenia będziemy już używać THE:

I have a Novak in my class. The Novak is a recent immigrant Mam jakiegoś Nowaka w klasie. Ten Nowak jest niedawnym imigrantem.

Imię własne bardzo często pojawia się z dodatkowym określeniem wskazującym na “cechy” osoby, która je nosi. Także i w tych przypadkach nie używamy żadnego rodzajnika. Bardzo często są to tytuły szlacheckie, przydomki zawodowe, stopnie naukowe, lub też po prostu formy grzecznościowe:

Queen Elizabeth; Lord Nelson; Uncle Tom; Widower Adams; Private Walker; Mr/dr/ Captain, etc. Smith; John Smith, Esq.; Prime Minister Buzek; Chief Justice Gordon; Princes Charles and Edward

RÓŻNICE W BRYTYJSKIM I AMERYKAŃSKIM ANGIELSKIM – PRZEDIMKI

Natomiast, szczególnie w American English, często napotykamy takie połączenia jak:

Author/ Poet/ Art Critic Paul Jones,

Lawyer/ Farmer/ Singer/ Senator Robertson,

Democratic Leader Robertson,

które w British English najczęściej nie są traktowane jako tytuły i przyjmują rodzajnik:

the author/the poet, etc Paul Jones

Pewna dowolność zostaje zachowana w połączeniach typu “Car Mikołaj”. I tak, jeśli za główną część tej frazy uznajemy “Mikołaja” to powiemy:

Czar Nicholas,

ale jeżeli jest nią “car “, to wtedy mówimy:

the Czar Nicholas (which Czar: the Czar named Nicholas). Podobnie:

the Lord God

the Archduke Ferdinand

the Emperor Napoleon

the Pharaoh Ramses

Oraz jak w przytoczonym poniżej biblijnym cytacie:

The boy Jesus stayed behind in Jerusalem. Opisowo: Ten chłopiec zwany Jezusem pozostał w Jerozolimie.

Fakt wyrażania największej ilości cech wyróżniających poprzez IMIĘ WŁASNE znajduje swoje odbicie nie tylko w eliminowaniu rodzajników, które po prostu przestają być potrzebne, ale także w budowaniu zdań poprzez wykluczenie pewnej grupy zdań podrzędnych (restrictive clauses). Nie można zatem powiedzieć:

*John that is standing in the corner wants to meet you.,

ponieważ byłoby to jakby dodanie kolejnej cechy wyróżniającej – standing in the corner – do imienia własnego. Natomiast zupełnie prawidłowa będzie wypowiedź typu:

John, who is standing in the corner, wants to meet you. (konieczne jest użycie przecinków), ponieważ zostaje tutaj dodana dodatkowa informacja nieograniczająca zasięgu znaczeniowego imienia własnego.

Kiedy jednak zaczniemy używać słowa takiego jak John jako zwykłego rzeczownika policzalnego – czyli przyjmującego rodzajniki A i THE – to znowu można powiedzieć:

A John that is standing in the corner wants to meet you Opisowo: Jakiś jeden John stojący w rogu chce cię poznać.

The John that is standing in the corner wants to meet you Opisowo: Ten John stojący w rogu chcę cię poznać.

– być może w pomieszczeniu znajduje się więcej osób o imieniu John, z których jedna, np. akurat siedzi, a inna tańczy, etc.). A zatem w pierwszym przypadku mówilibyśmy o jednym
z kilku Johnów stojących w rogu, a w drugim tylko o jednym tam się znajdującym.

Podobnie:

That’s not the John I knew To nie jest ten John, którego znałem. Także:

My mother showed me a Smith (that) she had been engaged to – czyli: Ona była zaręczona z więcej niż jednym mężczyzną z rodziny Smith.

My mother showed me the Smith (that) she had been engaged to – czyli: Ona była zaręczona tylko z jednym mężczyzną z rodziny Smith.

Oczywiście w tego rodzaju konstrukcjach nie zawsze musi być mowa wyłącznie
o osobach. Porównajmy:

He returned to London, not indeed a London he would remember, and certainly not the London of his youth Wrócił do Londynu, ale nie do Londynu, który pamiętał, a na pewno nie do Londynu swojej młodości (w szerszym znaczeniu wyrażamy zmiany jakie zaszły
w Londynie).

The London of 1665 was far smaller that the London of today in the England of Queen Elizabeth II Londyn roku 1655 był o wiele mniejszy, niż Londyn dnia dzisiejszego w czasach Królowej Elżbiety II.

W wielu konstrukcjach zdanie mające dodatkowo opisywać imię własne ulega redukcji tworząc tak zwaną “apozycję” i także pozwala na zastosowanie rodzajników A i THE:

Plato, a man of taste, had fine carpets in his home (= Plato, who was a man o taste, had...).

A philosopher, Kant, has intrigued Godel, mathematician Filozof Kant zaintrygował Godela, matematyka.

Dr Paul Jones, the distinguished art critic, died last night Dr Paul Jones, wybitny krytyk sztuki, zmarł wczoraj wieczorem.

Many great men studied at Cambridge, among them Milton the poet, Cromwell the soldier, and Newton the scientist Wielu wielkich ludzi studiowało na (uniwersytecie) Cambridge, wśród nich Milton, który był poetą, Cromwell, który był żołnierzem, i Newton, który był naukowcem.

Porównajmy także:

John, a butcher, lives on our street John, który jest rzeźnikiem mieszka na naszej ulicy.

John, the butcher, lives on our street Opisowo: John, który jest tym rzeźnikiem wszystkim nam znanym…

John the butcher lives on our street Opisowo: John, ten powszechnie znany rzeźnik… (czyli John the butcher jako przeciwieństwo wszystkich innych Johnów).

PRZEDIMKI – IMIĘ WŁASNE

Do listy wyrażeń występujących przed imionami własnymi i nie potrzebującymi rodzajnika, można także dodać przymiotniki opisujące stan emocjonalny mówcy, kiedy określenie danej osoby staje się jakby częścią jej imienia. Na przykład:

dear/ little/ tine/ poor/ good/ old, etc. John

great/ noble/ honest, etc. Shakespeare

devilish/ cruel/ proud, etc. Napoleon

A także:

dear old Emily

poor little Lizzie oraz w pełnym zdaniu, tak jak w:

Good humoured, witty Mrs. Smith wanted it.

Podobna sytuacja występuje przy określeniach nieosobowych:

beautiful Spain; dear Poland; Merry Old England; mountainous Norway; torrid Egypt; historic York; sunny July, etc.

CZY PRZY IMIONACH MOGĄ WYSTĘPOWAĆ PRZEDIMKI?

W tego typu przypadkach dane określenie traktujemy po prostu jako część danej nazwy. Czasami jednak TEN SAM przymiotnik określający oryginalne imię własne może funkcjonować na dwa sposoby (non/restrictive), i wtedy zastosowanie rodzajnika znowu będzie zależne wyłącznie od kontekstu wypowiedzi oraz intencji mówcy. Kiedy powiemy:

I talked to poor little Lizzie., lub:

I talked to Old John.,

to mamy na myśli tylko jedną osobę nazywaną przez nas i naszego słuchacza Old John, ale w wypowiedzi:

I talked to the old John, not to the young one,

jasne się staje, że istnieją dwie znane nam osoby o imieniu John – jedna młoda i jedna starsza. I w tym przypadku użycie THE pozwala nam pomiędzy nimi dokonać rozróżnienia:

Rozmawiałem z TYM starszym Janem, a nie z TYM młodszym.

Podobnie:

I spoke to the younger Mr. Smith, not to Mr. Smith, the manager. Rozmawiałem
z młodszym panem Smith, a nie z tym panem Smith, który jest kierownikiem.

The old Shakespeare, not the young Shakespeare was his problem. (Rozumiemy to, tak że są jakby dwa aspekty twórczości Szekspira – jeden dotyczący okresu, kiedy był on młody,
i drugi dotyczący okresu, kiedy był on starszy.)

Podobnie:

Henry the eighth (zazwyczaj zapisywany jako: Henry VIII)

Pitt the younger Pitt młodszy (którego nie powinno się mylić z Pittem starszym – Pitt the older.)

Przy wielu znanych imionach własnych sens dodanych do nich przymiotników ustaliła po prostu tradycja historyczna. Brak przy nich rodzajnika sugeruje rodzaj nieformalnego tytułu:

Immortal Shakespeare

Rare Ben Jonson

Moral Gower

Natomiast dodanie w takich konstrukcjach rodzajnika THE ma zastąpić użycie przymiotnika w stopniu najwyższym (superlatywnym), czyli jakby sugeruje, że taka forma przymiotnika mogłaby się w tym miejscu znaleźć, ale zostaje pominięta, na przykład ze względów stylistycznych:

the great Napoleon

William the Conqueror

John the Baptist

Ivan the Terrible

Peter the Great

the Venerable Bede/ Bede the Venerable, etc.

Warto przy tym pamiętać, że przymiotniki opisane w powyższych funkcjach “oficjalnie” nazywają się restrictive and nonrestrictive modifiers.

PRZEDIMKI - TYTUŁY JAKO IMIONA WŁASNE

Podane wcześniej przykłady stawiania rodzajników przed tytułami nie tworzą jakiejś jednej reguły. Kiedy tytuły określają zawód, rangę, godność, itp., w kontekście, gdzie jest opisana więcej niż jedna osoba, przestają wtedy być przypisane jednostkom i przyjmują rodzajniki A lub THE. Porównajmy:

Elizabeth, Queen of Great Britain (Tytuł, który nie wymaga rodzajników).

Elizabeth, the Queen of Great Britain (Mówimy o znanej królowej, obecnie – w roku 2022 – rządzi Wielką Brytanią).

Elizabeth, a queen of Great Britain (Mówimy o Elżbiecie, która jest tylko jedną
z królowych, które panowały w Wielkiej Brytanii).

Porównajmy także:

Octavius, son of Ceasar, was there. (Bycie synem Cezara rozumiane jest jako godność lub oficjalne powiązanie rodzinne.)

Octavius, the son of Ceasar, was there. (Jedyny, znany wszystkim syn Cezara…).

Octavius, a son of Ceasar, was there. (Jeden z jego synów…)

Także, tytuł bez towarzyszącego mu imienia własnego może zachować swój bezrodzajnikowy status:

He is Captain. On jest Kapitanem (czyli zajmuje najwyższą pozycję w danym otoczeniu, często w pisowni podkreślaną poprzez użycie dużej litery).

He is a captain. Jest z zawodu kapitanem (ale takich jak on jest wielu – użycie rodzajnika A w sposób, o którym będzie jeszcze mowa).

He is the captain. (Wypowiedz taka jest niepełna, jeśli nie dodamy jakiegoś kontekstu – na przykład: He is the captain who spoke at the meeting Jest tym kapitanem, który przemawiał na spotkaniu).

Oczywiście, można także powiedzieć: He is a captain who spoke at the meeting, ale wtedy oznaczałoby to, że na spotkaniu przemawiali poza nim inni kapitanowie. Oto inne przykłady:

As captain, I must insist that my orders are carried out. Jako kapitan muszę nalegać, aby moje rozkazy były wykonywane.

He held the post of president. Zajmował stanowisko prezydenta.

He rose from office boy to director of the company in ten years. Doszedł z pomocnika biurowego na stanowisko dyrektora w ciągu dziesięciu lat.

Soon he rose to the rank of professor/ director/ major, etc. Wkrótce doszedł do rangi profesora/ dyrektora/ majora, itd.

Porównajmy także:

She is daughter of a doctor. (Wskazujemy na jej “pozycję społeczną”).

She is a/ the daughter of doctor. Opisowo: Jest jedną z kilku/ jedyną córką doktora.

Również stałe stanowiska zajmowane w danym czasie przez tylko jedną osobę są uważane za tytuły:

He became President (Ale nie: *He became doctor)

He decided to run for Mayor Zdecydował starać się o wybór na burmistrza.

He is advisor to the Club Jest doradcą klubu.

She is secretary of this office Jest sekretarką tego biura (tylko jedną, bo gdyby było ich więcej musielibyśmy powiedzieć: She is a secretary…).

A zatem poprawna jest konstrukcja typu:

He is president of the club – ale nie:

*He is member of this club (Poprawnie: He is a member…).

Warto także wspomnieć, że “tytuły” wprowadzają takie czasowniki jak: APPOINT, ELECT, NAME, MAKE, PRONOUNCE, etc. Oto kilka przykładów:

The appointed/ elected/ made him king/ speaker/ captain

I have appointed Abraham to be the father of many nations. (The Bible)

Porównajmy także:

They elected Mr. Jones director of the Company

They elected Mr. Jones a director of the

Company (… jednym z dyrektorów firmy)

Imię

E-mail

Akceptacja regulaminu

Wyrażam zgodę na wykorzystywanie przez Quest Change Managers Sp. z o.o. S.K.A. moich danych osobowych w celach marketingowych i otrzymywanie informacji na temat produktów, usług i ofert promocyjnych za pośrednictwem wskazanego w formularzu adresu e-mail. Zgoda na otrzymywanie informacji marketingowych jest dobrowolna. W każdej chwili można wycofać zgodę kontaktując się z nami za pośrednictwem adresu e-mail: iod@questcm.pl. Administratorem danych osobowych jest Quest Change Managers Sp. z o.o. S.K.A. z siedzibą przy ul. Okopowej 56 lok. 218, 01-042 Warszawa. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania danych osobowych dostępne są na stronie: https://questfe.pl/polityka-prywatnosci-i-plikow-cookies/