CZAS TERAŹNIEJSZY WSTECZNY

PRESENT PERFECT SIMPLE

Dlaczego wsteczny? To chyba łatwiej sobie wyobrazić niż oficjalna nazwa „uprzedni” albo perfektywny. Na przykład dojechaliśmy do jakiegoś punktu – jesteśmy w nim teraz – i postanawiamy się „myślami” cofnąć, czyli pojechać jakby pod prąd!

Ale oficjalnie i gramatycznie to oczywiście:

PESENT PERFECT SIMPLE

Present perfect obraca się w DWÓCH sferach czasowych – teraźniejszej i przeszłej i jest retrospektywny („patrzący w przeszłość”).

A zatem John has come. oznacza Jan jest tutaj teraz (present), ponieważ przyszedł jakiś czas temu przed chwilą obecną (past). W ten sposób TERAŹNIEJSZOŚĆ łączy się z PRZESZŁOŚCIĄ jakby retrospektywnie.

CHARAKTERYSTYKA I OGRANICZENIA UŻYCIA CZASU PESENT PERFECT

Naturalne cechy present perfect wymuszają następujące ograniczenia w jego zastosowaniu:

a) teraźniejszość i przeszłość formułują połączenie czasowe, które odrzuca okoliczniki czasu odnoszące się tylko do JEDNEGO punktu w czasie. Nie można zatem powiedzieć, np.:

*John has come at 10 o’clock.

b) present perfect ZAWSZE zaczyna się od teraźniejszości i tylko „patrzy” w przeszłość. Jest to więc TERAŹNIEJSZA forma czasowa.

Wynika z tego, że nie może ona być użyta z przeszłymi okolicznikami czasu, ani z pytaniami zaczynającymi się od WHEN, które pytają się o PRZESZŁOŚĆ:

*When has he come?

Natomiast możliwe jest użycie wraz z present perfect nieokreślonych okoliczników czasu:

He has ALREADY come. (On JUŻ przyszedł…. „i TERAZ jest tutaj.”)

He hasn’t come YET. (On nie przyszedł JESZCZE… „i TERAZ nie ma go tutaj”.)

c) przykładem „rozciągania się” PRZESZŁEGO składnika w present perfect są wypowiedzi, w których trzeba pamiętać również o wartości semantycznej samych czasowników:

He has stopped.

He has come.

W tego typu wypowiedziach, TERAŹNIEJSZY składnik present perfect staje się PUNKTEM odniesienia, z którego „patrzymy w przeszłość”, a sama czynność zakończyła się już wcześniej:

Stoi ponieważ wcześniej się zatrzymał.

Jest tutaj, ponieważ wcześniej przyszedł.

Także i w kontekście, kiedy przeszłe zdarzenie TRWA, tak jak w:

John has lived in Atlanta for the last two years.

również zinterpretujemy je jako ZAKOÑCZONE przed teraźniejszym punktem odniesienia. Dzieje się tak dlatego, że wypowiedź ta znaczy TYLKO, że Jan JUŻ mieszka w Atlancie przez ten okres i nie ma znaczenia, czy będzie mieszkał tam dalej, czy też nie.

PODSUMOWANIE TEORII I DEFINICJA:

Podsumowując, formę czasową present perfect simple możemy zdefiniować jako odnoszącą się do dwóch sfer czasowych (TWO-SPHERE), patrzącą w przeszłość (RETROSPECTIVE), i teraźniejszą (PRESENT).

UŻYCIA PRAKTYCZNE CZASU PRESENT PERFECT – PRZYKŁADY

Najważniejszą (i decydującą o jego zastosowaniu) cechą present perfect jest POŁĄCZENIE przeszłego (zakończonego) składnika z teraźniejszym punktem odniesienia NOW. JEŚLI NIE MA TAKIEGO POŁĄCZENIA, NIE MA RÓWNIEŻ PRESENT PERFECT! Na przykład wypowiedź:

Adults have been adolescent.

oznacza, że jakiś czas temu ci dorośli byli nastolatkami, ale już NIE SĄ, chociaż nadal SĄ istotami ludzkimi.

Przeciwieństwem będzie tutaj niegramatyczna wypowiedź:

*Whales have been mammals.

która sugeruje, że wieloryby obecnie już nie są ssakami. (Poprawnie byłoby: Whales are mammals.)

Podobnie: *Paris has stood on the Seine. nie ma żadnego sensu, ponieważ sugeruje, że obecnie Paryż przestał leżeć nad Sekwaną, ale zupełnie poprawne pod względem gramatycznym (i logicznym) jest stwierdzenie:

Paris has stood on the Seine for ages. (Paryż leży nad Sekwaną od wieków/przez wieki.),

które zawiera nieokreślony okolicznik czasu, i z kolei kontrastuje ze znowu raczej niepoprawną wypowiedzią:

*Paris has stood on the Seine for two hundred years.

A zatem:

The building has been a private house, it has been a school, it has been a nursing home.

może się odnosić tylko do NADAL stojącego budynku. A przy okazji tego przykładu, warto zauważyć, że nie mówimy tu o żadnym chronologicznym porządku „wykorzystywania tego budynku”, a jedynie o jego POJEDYNCZYCH „przeznaczeniach” opisywanych z teraźniejszego punktu widzenia.

Poza „czysto” czasowymi relacjami typu:

Where have you been? (= „Where were you before you are here?”)

I’ve been here three times before.

podobne powiązania zapewniają, tak zwane, „teraźniejsze skutki” (present results), „obecne doświadczenie” (current experience), „obecne odniesienia” (current relevance), itd, itp. Oto kilka przykładów:

a) present result:

I have bought you a cup of coffee. (Result: The coffee is here now.)

John has gone to the office. (Effect: John is no longer here.)

The apples have been eaten. (Result: There are no apples left.)

Porównajmy także trzy wypowiedzi, z których jedna w świetle powyższych stwierdzeń jest po prostu niepoprawna:

John has injured his ankle. (…i jego kostka jest nadal zraniona.)

John injured his ankle. (…ale rana już się zagoiła.)

*John has injured his ankle but it’s better now.

b) current relevance:

The president has resigned.

The King has gone on a visit to China.

Obydwie powyższe informacje nie zawierające żadnych odniesień czasowych mogą być typowe dla najnowszych doniesień w dzienniku radiowym lub telewizyjnym. Ale w wypowiedziach typu I’ve seen the White House., odniesienie staje się nieco mniej oczywiste: „doświadczenie wynikające z oglądania Białego Domu pozostaje w świadomości mówcy, chociaż mogło mieć miejsce wiele lat temu”.

Natomiast wypowiedź He has worked as a driver., staje się NIEPEŁNA bez uzupełniającego kontekstu, typu:

He has ALWAYS worked as a driver.

albo okoliczność podaną w dialogu:

A: – Does he know anything about cars?

B: – Yes: He has worked as a driver.

A dzieje się tak dlatego, że w present perfect ZAWSZE musi być powiązanie z teraźniejszym punktem widzenia!

SixPack English

Jeśli chcesz opanować czasy i wynieść swój angielski na wyższy poziom, to zapraszamy do zapoznania się z ofertą naszych kursów SixPack English. To autorska metoda nauki języka angielskiego przeznaczona do samodzielnej nauki. Nasze kursy to lekcje wideo i audio, zeszyt ćwiczeń jest dodatkiem, który pomoże uporządkować Ci zdobytą wiedzę. Z kursami SixPack English w 3 miesiące przełamiesz bariery językowe i zaczniesz porozumiewać się bez stresu!